Czas pracy kierowcy – ile wynosi i jak go liczyć?

Czas pracy kierowców to zagadnienie, które jest ściśle regulowane przez przepisy krajowe i unijne. Kierowcy muszą przestrzegać restrykcyjnych norm związanych m.in. z ograniczeniami dotyczącymi dziennego, tygodniowego i dwutygodniowego czasu jazdy, odbywaniem odpoczynków, realizacją niezbędnych przerw czy rejestrowaniem swoich aktywności przy użyciu tachografu. Świadomi obowiązujących przepisów powinni być również przewoźnicy i osoby odpowiedzialne za planowanie tras czy np. ustalanie harmonogramów czasu pracy kierowców.

Wiedza na temat tego, jak liczyć czas pracy kierowcy oraz do jakich ograniczeń muszą stosować się osoby wykonujące przewozy drogowe, okazuje się niezbędna niemal dla każdego, kto na co dzień działa w branży transportowej. Dlatego w dalszej części artykułu wyjaśnimy m.in. jak uregulowany jest czas pracy kierowców, jakie są najistotniejsze limity z nim związane, a także jakie obowiązki dotyczące prowadzenia ewidencji czasu pracy kierowców spoczywają na pracodawcy.

Dlaczego prawidłowe liczenie czasu pracy kierowcy jest ważne?

W branży transportowej przestrzeganie limitów czasu pracy kierowcy to nie tylko kwestia prawa, ale i bezpieczeństwa na drodze. Przykładowo przekraczanie dozwolonych godzin jazdy zwiększa ryzyko wypadków, a także naraża firmę i kierowcę na surowe sankcje finansowe i prawne.

Osoby odpowiedzialne za rozliczanie czasu pracy kierowców muszą znać obowiązujące przepisy oraz metody dokładnego obliczania czasu pracy z wykorzystaniem narzędzi, takich jak karta kierowcy i tachograf cyfrowy.

Gdzie znaleźć najważniejsze przepisy dotyczące czasu pracy kierowców zawodowych?

Ile wynosi czas pracy kierowcy zawodowego? W poszukiwaniu bardziej szczegółowych odpowiedzi na to dość ogólne pytanie należy skierować się do najistotniejszych aktów prawnych regulujących tę kwestię. Należą do nich m.in.:

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców,
Kodeks Pracy,
Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r.,
Umowa AETR,
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym wraz dołączonymi załącznikami.

Dzięki zaznajomieniu się z tymi dokumentami i zawartymi w nich przepisami, czas pracy kierowców i dotyczące go ograniczenia staną się bardziej zrozumiałe.

Podstawowe normy czasu pracy kierowców

Osoby, do których obowiązków należy prawidłowe obliczanie czasu pracy kierowców, a także sami kierowcy muszą znać najważniejsze normy regulujące to zagadnienie. Rozumiejąc w praktyce limity związane z dziennym, tygodniowym oraz dwutygodniowym czasem pracy i jazdy kierowcy, można postępować zgodnie z przepisami i dzięki temu uniknąć ewentualnych kar ze strony uprawnionych organów.

Czas pracy a czas jazdy kierowcy – czym się różnią?

Aby móc odpowiedzieć sobie na pytanie, ile czasu pracy ma kierowca zawodowy, warto na wstępie wprowadzić pewne istotne rozróżnienie między czasem pracy a czasem jazdy, czyli terminami które bywają niekiedy mylone ze sobą.

Czas jazdy to wyłącznie jedna ze składowych wliczanych do całkowitego czasu pracy kierowcy. Zgodnie z regulującą czas pracy kierowcy ustawą, zalicza się do niego także okresy, w których wykonywane były inne czynności związane z realizacją przewozu drogowego, takie jak m.in.:

załadunek i rozładunek oraz nadzór nad tymi procesami,
czynności spedycyjne,
obsługa codzienna pojazdów i przyczep,
niezbędne formalności administracyjne, np. wypełnianie dokumentów przewozowych.

Zastanawiając się, jak obliczyć czas pracy kierowcy w prawidłowy sposób, należy więc pamiętać, by uwzględniać nie tylko okresy poświęcone na prowadzenie pojazdu, ale także na inne aktywności towarzyszące wykonywaniu przewozu.

Ile wynosi dzienny czas pracy kierowcy?

Odpowiedź na pytanie o to, jaki jest maksymalny czas pracy kierowcy w danej dobie, zależy w dużej mierze od tego, z jakim systemem czasu pracy mamy do czynienia. Przykładowo w systemie podstawowym maksymalny dzienny czas pracy kierowcy wynosi 8 godzin na dobę przy pięciodniowym tygodniu pracy. Przekroczenie czasu pracy kierowcy oznacza w tym wypadku wykonywanie obowiązków w godzinach nadliczbowych, co wiąże się z rekompensatą. Jeżeli z kolei przyjmiemy np. równoważny system pracy, to dopuszczalne stanie się wydłużenie czasu pracy kierowcy do 12 godzin na dobę. W takim wypadku w innych dniach kierowcy będzie dotyczyć skrócony czas pracy lub ewentualnie będzie musiał on odebrać odpowiednią liczbę dni wolnych.

Należy w tym miejscu wspomnieć o kilku istotnych kwestiach związanych z dobowym czasem pracy kierowcy: przerwach, odpoczynkach oraz limitach dotyczących czasu jazdy.

Przerwy:

przepisy o czasie pracy kierowcy nakazują po każdym okresie jazdy wynoszącym 4,5 godziny odbywać przerwę trwającą minimum 45 minut – można ją podzielić na dwie części: pierwszą liczącą co najmniej 15 minut i drugą trwającą minimum 30 minut (właściwa kolejność jest istotna),
jeśli kierowca nie rozpoczął przerwy związanej z czasem jazdy, a odbył do 6 godzin pracy, powinien odebrać przerwę trwającą 30 lub 45 minut (krótsza przerwa jest możliwa, gdy wymiar czasu pracy kierowcy wynosi maksymalnie 9 godzin),
jeżeli wymiar dobowego czasu pracy kierowcy wynosi przynajmniej 6 godzin, przysługuje mu tzw. przerwa śniadaniowa, trwająca 15 minut – ta przerwa wlicza się do czasu pracy kierowcy.

Odpoczynek dzienny:

regularny dzienny okres odpoczynku wynosi 11 nieprzerwanych godzin,
skrócony dzienny okres odpoczynku wynosi minimum 9, a mniej niż 11 godzin – można go stosować maksymalnie trzy razy między dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku,
dzielony dzienny okres odpoczynku może być odebrany w dwóch częściach – pierwsza musi trwać minimum 3, a druga minimum 9 godzin.

Limity dziennego czasu jazdy kierowcy:

standardowo czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 9 godzin dziennie,
dwa razy w tygodniu kalendarzowym można wydłużyć czas jazdy do 10 godzin dziennie.

Ile wynosi tygodniowy czas pracy kierowcy?

Zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie o czasie pracy kierowców, maksymalny tygodniowy czas pracy kierowcy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym, wynoszącym co najwyżej 4 miesiące. Oznacza to, że w obrębie pojedynczego tygodnia dopuszczalna jest pewna elastyczność. Nie wiąże się ona jednak z pełną dowolnością – maksymalny czas pracy kierowcy w tygodniu wynosi 60 godzin.

Warto tu wspomnieć o dwóch istotnych kwestiach, które są uregulowane w przepisach dotyczących czasu pracy kierowcy: odpoczynku tygodniowym oraz maksymalnym tygodniowym czasie prowadzenia pojazdu.

Odpoczynek tygodniowy:

okres tygodniowego regularnego odpoczynku kierowcy wynosi minimum 45 nieprzerwanych godzin,
skrócony tygodniowy czas odpoczynku kierowcy wynosi nieprzerwanie przynajmniej 24 godziny, ale mniej niż 45 godzin.

Maksymalny tygodniowy czas jazdy jest równy z kolei 56 godzin.

Jaki jest maksymalny dwutygodniowy czas pracy kierowców?

Ile wynosi maksymalny dwutygodniowy czas pracy kierowców ciężarówek?

Odpowiedź na to pytanie można wywnioskować z wcześniej przytoczonych reguł dotyczących tygodniowego czasu pracy kierowcy. Wynika z nich, że maksymalny dwutygodniowy czas pracy kierowcy tira może wynieść 120 godzin (dwa razy po 60 godzin tygodniowo), pod warunkiem, że w kolejnych tygodniach okresu rozliczeniowego liczba godzin będzie odpowiednio mniejsza – tak, by przeciętny tygodniowy czas pracy nie przekraczał 48 godzin.

W kontekście tego, jak liczyć czas pracy kierowców w poprawny sposób, należy wspomnieć o pewnym innym ograniczeniu zawartym w przepisach. Zgodnie z nim, dwutygodniowy czas jazdy kierowcy (łączny), liczony w dwóch, sąsiednich tygodniach, nie może być dłuższy niż 90 godzin.

Jak unormowany jest nocny czas pracy kierowcy?

W przepisach regulujących czas pracy kierowcy godziny nocne i wykonywanie zadań służbowych w ich trakcie zostały obwarowane dodatkowymi restrykcjami. Jakie limity są związane z czasem pracy kierowcy w nocy? Jeżeli mamy do czynienia z wykonywaniem pracy w porze nocnej, czyli w okresie obejmującym wyznaczone przez pracodawcę 4 godziny między godziną 00:00 a godziną 07:00, czas pracy kierowcy nie może być dłuższy niż 10 godzin między dwoma kolejnymi okresami dziennego odpoczynku albo dziennym i tygodniowym okresem odpoczynku.

Jak liczyć czas pracy kierowców w prawidłowy sposób?

W kontekście obliczania czasu pracy kierowcy, tacho i karta kierowcy oraz zapisane na nich dane stanowią nieodzowne narzędzia. Z czego wynika ich niebagatelne znaczenie? Tachograf cyfrowy wraz z kartą kierowcy to podstawowe narzędzia do precyzyjnego rejestrowania czasu pracy i jazdy. Odczyt danych z nich pozwala na wiarygodne ustalenie godzin pracy oraz odpoczynku:

karta kierowcy rejestruje jego indywidualne aktywności,
tachograf cyfrowy zapisuje dane dotyczące pojazdu i całego zespołu kierowców.

Regularne odczyty danych i ich analiza są wedle aktualnych przepisów obowiązkowe.

Krok po kroku – liczenie czasu pracy kierowcy

Zsumuj godziny jazdy zarejestrowane przez tachograf w danym dniu.
Dodaj czas wykonywania innych czynności związanych z pracą, np. przygotowanie pojazdu, załadunek.
Uwzględnij przerwy i odpoczynki – pamiętaj m.in. o obowiązkowej przerwie po 4,5 godz. jazdy.
Sprawdź, czy suma czasu pracy nie przekracza dziennych i tygodniowych limitów.

Obowiązki związane z ewidencją czasu pracy kierowców

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców, pracodawca jest zobowiązany do tego, by dla każdego kierowcy prowadzić ewidencję czasu pracy – w formie papierowej lub elektronicznej. Ma ona na celu prawidłowe ustalenie jego wynagrodzenia, a także innych świadczeń związanych z pracą. Co istotne, ewidencję czasu pracy kierowcy pracodawca musi przechowywać przez 10 lat po zakończeniu objętego nią okresu. Z kolei dane z tachografu powinny być archiwizowane przez minimum 12 miesięcy i dostępne do kontroli. Zaznaczmy, że nieprawidłowości w ewidencji lub fałszowanie danych mogą skutkować karami finansowymi i innymi konsekwencjami prawnymi.

Warto podkreślić, że obligatoryjne jest nie tylko ewidencjonowanie czasu pracy kierowcy pojazdu o DMC powyżej 3,5 t, zatrudnionego na umowę o pracę, ale także prowadzenie ewidencji:

czasu pracy kierowcy busa do 3,5 t,
czasu pracy kierowcy działającego w oparciu o umowę zlecenie oraz osoby samozatrudnionej.

Ile wynosi czas pracy kierowcy i jak go liczyć? Podsumowanie

Prawidłowe obliczanie czasu pracy kierowcy jest kluczowe z perspektywy bezpieczeństwa i postępowania w zgodzie z przepisami. Dzięki zastosowaniu karty kierowcy i tachografu cyfrowego można dokładnie monitorować czas jazdy, przerw oraz innych aktywności. Znajomość aktualnych limitów oraz regularna ewidencja to podstawa efektywnego zarządzania czasem pracy w branży transportowej.

Zadbaj o to, by Twoje rozliczenia były rzetelne i korzystaj z dostępnych narzędzi do precyzyjnego odczytu danych. To nie tylko obowiązek, ale i inwestycja w bezpieczeństwo Twoje i innych uczestników ruchu drogowego.

Interesuje Cię temat tachografów i prawidłowego rozliczania czasu pracy kierowców? Zachęcamy do zapoznania się z innymi artykułami poświęconymi tym zagadnieniom, takimi jak m.in.:

‍

Zastanawiasz się nad wdrożeniem telematyki w Twojej firmie?

Umów darmową prezentację

‍

FAQ

Czy mogę przekroczyć dzienny limit 9 godzin jazdy?

Tak, ale tylko do 10 godzin i maksymalnie dwa razy w tygodniu.

Co to jest tachograf cyfrowy?

To urządzenie rejestrujące czas jazdy, przerwy i inne czynności kierowcy, które wykorzystuje kartę kierowcy.

Jak często muszę robić przerwę podczas jazdy?

Po 4,5 godzinach jazdy należy zrobić przerwę co najmniej 45 minut lub dwie przerwy: 15 minut + 30 minut.

Jakie są kary za przekroczenie czasu pracy kierowcy?

W trakcie kontroli, np. ze strony ITD, czas pracy kierowcy może być skrupulatnie analizowany pod kątem ewentualnych naruszeń. Wykrycie złamania przepisów może skutkować m.in. mandatem dla kierowcy czy karą finansową dla przewoźnika. Istnieje także ryzyko utraty licencji czy odpowiedzialności karnej w przypadku wypadków.

Jakie przepisy regulują czas pracy kierowcy autobusu realizującego przewozy do 50 km?

Dzienny czas pracy kierowcy autobusu miejskiego lub innego pojazdu używanego w celu wykonywania przewozów do 50 km jest objęty kilkoma specyficznymi regulacjami. Zostały one zawarte w rozdziale 4a ustawy o czasie pracy kierowców. Wskazano w nim, między innymi, że:

dzienny czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 10 godzin,
tygodniowy łączny czas prowadzenia pojazdu może wynieść maksymalnie 60 godzin,
kierowca musi odebrać przerwę wynoszącą minimum 30 minut (gdy łączny dzienny czas prowadzenia pojazdu wynosi od 6 do 8 godzin) lub 45 minut (gdy łączny dzienny czas prowadzenia pojazdu jest większy niż 8 godzin).

Czy czas pracy kierowcy śmieciarki musi być rejestrowany za pomocą tachografu?

To, czy zachodzi konieczność wykorzystywania rejestrującego czas pracy kierowcy tachografu, zależy od tego, jakie odpady są transportowane przy użyciu śmieciarki. Zgodnie z wyłączeniem wskazanym w art. 13 ust. 1 lit. h rozporządzenia 561, czas pracy kierowców pojazdów używanych do zbierania odpadów z gospodarstw domowych i ich wywozu nie musi być rejestrowany za pomocą tachografu. Jeśli jednak śmieciarka odbiera odpady przemysłowe, rejestracja naliczającego się kierowcy czasu pracy z wykorzystaniem tacho jest obowiązkowa.

Czy czasem pracy kierowcy są czynności spedycyjne?

Tak, czynności spedycyjne wliczają się do czasu pracy kierowcy.

Czy dyspozycja wlicza się do czasu pracy kierowcy?

Okresy pozostawania przez kierowcę do dyspozycji poza rozkładem czasu pracy zalicza się do czasu dyżuru. Jeśli w trakcie dyżuru kierowca nie wykonywał pracy, to tego okresu nie wlicza się do czasu pracy.

Istnieją jednak sytuacje, w których okresy pozostawania do dyspozycji będą zaliczać się do czasu pracy. Przykładowo, jeśli kierowca pracujący w systemie zadaniowym nie wypracował dobowego wymiaru czasu pracy, okresy dyspozycji zalicza się do czasu pracy w wymiarze 8 godzin, a w pozostałym zakresie – do czasu dyżuru.

Czy pauza wlicza się do czasu pracy kierowcy?

Do czasu pracy kierowcy wlicza się wyłącznie piętnastominutową przerwę śniadaniową.

Jak uregulowany jest czas pracy kierowcy w podwójnej obsadzie?

W praktyce często można spotkać się z sytuacją, w której przejazd odbywa się w podwójnej obsadzie – czas pracy kierowców w załodze dwuosobowej jest uregulowany pod pewnymi względami inaczej, niż to ma miejsce w przypadku pojedynczej osoby prowadzącej pojazd. Na jakie specyficzne kwestie związane z czasem pracy dwóch kierowców tworzących jedną załogę warto zwrócić uwagę?

Cykl pracy członków załogi dwuosobowej wynosi maksymalnie 30 godzin.
Z uwagi na to, że dwie osoby mogą prowadzić pojazd, dopuszczalny czas jazdy w trakcie dnia może wynieść 18 godzin (dwa razy po 9 godzin; jeśli obaj kierowcy zdecydują się na wydłużenie czasu dziennej jazdy, da to aż 20 godzin).
W kontekście czasu pracy 2 kierowców (podwójna obsada) warto dodać również, że trwającą 45 minut przerwę drugi kierowca może odbyć w pojeździe prowadzonym przez pierwszego kierowcę – warunek jest jednak taki, że członek załogi odbywający przerwę nie może angażować się w pomoc kierowcy, który kieruje pojazdem

Co to jest przerywany czas pracy kierowców?

Tym mianem określa się jeden z możliwych do zastosowania systemów czasu pracy kierowców. Jego charakterystyczną cechą jest jedna, długa przerwa w pracy w ciągu doby, która trwa maksymalnie 5 godzin (w przypadku kierowców wykonujących przewozy regularne maksymalnie 6 godzin, jeśli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najwyżej 7 godzin).

Czy rozliczenie czasu pracy kierowcy przewoźnik może zlecić firmie zewnętrznej?

Tak, przewoźnik może zlecić to zadanie wyspecjalizowanej firmie zewnętrznej.

Co oznaczają terminy – dzienny czas pracy kierowcy: 13 godzin i 15 godzin?

W rozważaniach na temat tego, jaki jest czas pracy kierowcy, można spotkać się z pojęciami:

dzienny czas pracy kierowcy: 13 godzin,
dzienny czas pracy kierowcy: 15 godzin.

Są one związane z dobą kierowcy, czyli 24-godzinnym okresem rozliczeniowym, a także obligatoryjnym odpoczynkiem dziennym.

Jeśli pracownik odbywa w ciągu doby regularny odpoczynek (11 godzin), to na pozostałe aktywności pozostaje mu 13 godzin. Jeżeli natomiast zdecyduje się zastosować skrócony odpoczynek (9 godzin), to będziemy mieli do czynienia z dziennym czasem pracy kierowcy: 15 godzin.

Powstaje istotne pytanie – czas pracy kierowcy 15h: ile razy można zdecydować się to rozwiązanie? Okazuje się to dopuszczalne maksymalnie trzy razy między kolejnymi odpoczynkami tygodniowymi, co jest pokłosiem przepisów dotyczących skróconego dziennego odpoczynku kierowcy.

Kiedy przedłużenie czasu pracy kierowcy do 16 godzin jest możliwe?

Nowe przepisy zawarte w rozporządzeniu (UE) 2024/1258 wprowadziły zmiany w czasie pracy kierowców wykonujących okazjonalne przewozy osób. Jedna z nich (art. 8 ust. 2a rozporządzenia (WE) nr 561/2006) pozwala – na ściśle określonych warunkach – kierowcy realizującemu pojedynczy okazjonalny przewóz osób trwający przynajmniej sześć kolejnych okresów 24-godzinnych na przedłużenie doby do 25 godzin. W ten sposób możliwe staje się przedłużenie czasu pracy kierowcy do 16 godzin.

Jak powinien wyglądać uzasadniający przekroczenie czasu pracy kierowcy opis wydruku z tachografu?

Gdy dojdzie np. do przekroczenia 15 godzin czasu pracy kierowcy, opis wydruku z tachografu zawierający szczegółowe uzasadnienie dokonania naruszenia może okazać się bezcenny w przypadku kontroli. Powinien on obejmować m.in.: dane identyfikacyjne kierowcy (imię, nazwisko, numer karty kierowcy lub prawa jazdy), precyzyjny opis okoliczności i przyczyny powstania naruszenia, powołanie się na adekwatny przepis (np. art. 12 rozporządzenia (WE) nr 561/2006), a także czytelny, odręczny podpis.

Jak sprawnie pobierać dane z kart kierowców i pamięci tachografu?

Doskonałą metodą na to, jak zoptymalizować ten proces, jest zdalny odczyt kart kierowców i pamięci tachografu. Stanowi on jedną z funkcjonalności oferowanych przez system Navifleet. Dzięki niej można zapewnić sobie regularne, zautomatyzowane pobieranie danych wedle ustalonego harmonogramu. W ten sposób odczyty odbywają się ze zgodną z przepisami częstotliwością, a ryzyko potencjalnych naruszeń zostaje zredukowane praktycznie do zera. Co więcej, fizyczna obecność pojazdu w bazie nie jest potrzebna, by pobrać komplet niezbędnych danych.

Zaznaczmy, że ułatwiający zarządzanie flotą system Navifleet ma o wiele więcej do zaoferowania swoim użytkownikom. Można go wykorzystać do realizacji różnych celów, takich jak m.in. skuteczny monitoring obiegu paliwa we flocie czy efektywna kontrola czasu pracy kierowcy.